رأی وحدت رویه شماره ٧۵۵ ھیأت عمومی دیوان عالی کشور با موضوع: کیفیت تنظیم و تسلیم تقاضای دریافت جنین اھدایی ۶/١١/١٣٩۵ ٩۶٧٧/١۵٢/١١٠شماره مدیرعامل محترم روزنامه رسمی کشور گزارش پرونده وحدت رویه ردیف ٩۵/٣٩ ھیأت عمومی دیوان عالی کشور با مقدمه مربوط و رأی آن به شرح ذیل تنظیم و جھت چاپ و نشر ایفاد میگردد. معاون قضائی دیوان عالی کشور ـ ابراھیم ابراھیمی مقدمه جلسة ھیأت عمومی دیوان عالی کشور در مورد پروندة وحدت رویة ردیف ٩۵/٣٩ رأس ساعت ٨:٣٠ روز سهشنبه مورخ ١۴/١٠/١٣٩۵ به ریاست حضرت حجتالاسلام والمسلمین جناب آقای حسین کریمی رئیس دیوان عالیکشور و با حضور حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای سید احمد مرتضوی مقدم نمایندة دادستان کل کشور و شرکت آقایان رؤسا، مستشاران و اعضای معاون کلیة شعب دیوانعالیکشور، در سالن ھیأت عمومی تشکیل شد و پس از تلاوت آیاتی از کلام االله مجید و قرائت گزارش پرونده و طرح و بررسی نظریات مختلف اعضای شرکت کننده در خصوص مورد و استماع نظریة نمایندة دادستان محترم کل کشور که به ترتیب ذیل منعکس میگردد، به صدور رأی وحدت رویة قضایی شمارة ٧۵۵ ـ ١۴/١٠/١٣٩۵ منتھی گردید. الف: گزارش پرونده معروض میدارد: براساس گزارش ریاست محترم شعبة ٢۴۴ دادگاه عمومی حقوقی تھـران، از شـعب اول و پنجم ً احتراما دیوانعـالیکشور، دربارة کیـفیت تنظیـم و تسـلیم ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ١ـ توضیح اینکه شمارهھای فوق مربوط به ترتیب درج در روزنامه رسمی کشور میباشد. تقاضای دریافت جنین اھدایی، با استنباط از مادة دوم قانون نحوة اھداء جنین به زوجین نابارور مصّوب ٢٩/۴/١٣٨٢ آراء مختلف صادر منعکس میشود: گردیده است که جریان امر ذیلاً ١. طبق محتویات پروندة ١٩٨۴ شعبة اول دیوان عالیکشور، آقای مھدی... و ھمسرشان خانم فاطمه... در دادگستری شھرستان کرج به طرفیت بخش ناباروری بیمارستان خاتمالانبیاء(ص) به خواستة صدور حکم بر اھدای جنین اقامة دعوی کردهاند که پس از ثبت به شعبة نھم دادگاه عمومی ارجاع شده و این شعبه به اعتبار محل اقامت خواندة دعوی به شایستگی دادگاهھای دادگستری شھرستان تھران قرار عدم صلاحیت صادر کرده که پس از وصول به شعبة ٢۴۴ دادگاه عمومی خانواده ارجاع گردیده است و دادگاه اخیر نیز به موجب دادنامة٢١٠۶ ـ ١۴/١٢/١٣٩١ چنین استدلال کرده است: «... چون به موجب قانون نحوة اھدای جنین به زوجین نابارور، دریافت جنین دعوی نبوده و جنبة ترافعی نداشته و نیاز به تقدیم دادخواست به مفھوم اخص آن ندارد و به طرفیت کس نیز مطرح نمیشود و طبق مادة ٢ قانون یادشده تقاضای دریافت جنین اھدایی از طرف زن و شوھر تنظیم و به دادگاه تقدیم شود و دادگاه باید در مورد بچهدار نشدن و صلاحیت اخلاقی و سایر موارد ً باید مشترکا مذکور در قانون تحقیقات لازم به عمل آورد، بنابراین دادگاه محل اقامت زوجین را صالح به رسیدگی دانسته و با صدور قرار عدم صلاحیت به اعتبار صلاحیت دادگاه عمومی کرج و حدوث اختلاف پرونده در اجرای مادة ٢٨ قانون آیین دادرسی دادگاهھای عمومی و انقلاب در امور مدنی، برای حل اختلاف به دیوان عالی کشور ارسال میشود ...» پرونده در شعبة اول دیوان عالی کشور مطرح و به شرح ذیل به صدور دادنامة١٣٩ ـ ١۴/٢/١٣٩٢ منجر شده است: «نظر به مفاد مادة ٢ قانون نحوة اھدای جنین به زوجین نابارور مصّوب ٢٩/۴/١٣٨٢ طرح مورد برای احراز صلاحیت اخلاقی و سلامت تعیین ً از ناحیة زوجین تنظیم میشود و نیاز به تقدیم دادخواست و طبعا ً جسمی و روحی زوجین است که تقاضای آن مشترکا خوانده ندارد لذا قرار صادره از دادگاه عمومی تھران موجه و صائب تشخیص و ... با نقض قرار صادره از دادگاه عمومی کرج حل اختلاف مینماید.» ٢. به دلالت محتویات پروندة ٩٠٠٠٧٨ شعبة پنجم دیوانعالیکشور، آقای طاھر... و ھمسرش سھیلا...، به طرفیت مرکز ناباروری و لقاح مصنوعی به خواستة صدور حکم بر اھدای جنین در دادگستری شھرستان کرج اقامة دعوی کردهاند که شعبة نھم دادگاه عمومی خانواده این شھرستان باز ھم به اعتبار محل اقامت خوانده، به شایستگی دادگاهھای دادگستری تھران قرار عدم صلاحیت صادر کرده که این بار ھم شعبة ٢۴۴ دادگاه عمومی خانوادة تھران در مقام رسیدگی، به موجب دادنامة۴١۶ ـ ١٣/٣/١٣٩٢ به شیوهای که در بند یک این گزارش آمده است، خود را صالح به رسیدگی ندانسته و پرونده را برای حلاختلاف به دیوان عالی کشور فرستاده که پس از ثبت به شعبة پنجم ارجاع شده و ھیأت شعبه طی دادنامة٣٩٩ ـ ٣٠/۶/١٣٩٢ چنین رأی دادهاند: «با عنایت به اینکه تقاضای اھدای جنین از سوی زوجین، به ھر حال به طرفیت مرکز تخصصی درمان ناباروری در تھران تقدیم شده،حسب ملاک مادة ١١ قانون آیین دادرسی دادگاهھای عمومی و انقلاب در امور مدنی، دادگاه عمومی تھران صالح به رسیدگی است و لزوم تحقیقات شقوق مادة ٢ قانون نحوة اھدای جنین به زوجین نابارور مصّوب ٢٩/۴/١٣٨٢ موجب تغییر صلاحیت نخواھد بود و دادگاه عمومی تھران با اعطای نیابت قضایی میتواند تحقیقات مورد نظر را بخواھد و بر این اساس به استناد تبصرة ذیل مادة ٢٧ قانون مرقوم حل اختلاف مینماید.» با عنایت به مراتب مذکور در فوق، چون شعب اول و پنجم دیوان عالی کشور با استنباط مختلف از مادة ٢ قانون نحوة اھدای جنین به زوجین نابارور مصّوب سال ١٣٨٢ بالاخص عبارت «تقاضای دریافت جنین اھدایی ...» آراء متفاوت صادر کردهاند، بهطوری که اعضایمحترم شعبة اول در مورد تقاضای اھدای جنین، تقدیم دادخواست را لازم ندانسته و ھیأت محترم شعبة پنجم این تقاضا را دعوی تلقی کرده و با رعایت مادة١١ قانونآییندادرسی... در امورمدنی بهاعتبار محل اقامت خوانده، بهشایستگی دادگاه عمومی تھران حلاختلاف بهعمل آورده است، لذا برای جلوگیری از صدور آراءمتھافت با استناد به مادة ۴٧١ قانون آیین دادرسی کیفری طرح موضوع را در جلسة ھیأت عمومی برای صدور رأی وحدت رویة قضایی تقاضا مینماید. معاون قضایی دیوان عالی کشورـ ابراھیم ابراھیمی ب: نظریة نمایندة دادستان کل کشور «در موضوع مطروحه نه خواستة زوجین نابارور دعوی محسوب میشود و نه تصمیم دادگاه حکم به حساب میآید لذا چون این موضوع جنبة ترافعی ندارد زوجین میتوانند در محل اقامت خود تقاضای خویش را مطرح نمایند با این وصف رأی شعبة اول دیوان عالی کشور که مشعر بر ھمین امر است مورد تأیید میباشد.» ج: رأی وحدت رویة شمارة ٧۵۵ ـ ١۴/١٠/١٣٩۵ ھیأت عمومی دیوان عالی کشور مادة ۴ آن راجع به صلاحیت دادگاه چنین مستفاد میگردد که تقاضای ً از مقررات قانون نحوة اھداء جنین به زوجین نابارور خصوصا زوجین برای دریافت جنین از امور ترافعی نیست و مقررات قانون آیین دادرسی... در امور مدنی در خصوص رسیدگی به دعاوی منصرف از آن است. بر این اساس، تقاضای زوجین بدون تقدیم دادخواست در دادگاه محل اقامت و یا سکونت آنان قابل رسیدگی است و رأی شعبة اول دیوان عالی کشور که با این نظر انطباق دارد، صحیح و قانونی تشخیص داده میشود. این رأی طبق مادة ۴٧١ قانون آیین دادرسی کیفری در موارد مشابه برای شعب دیوان عالی کشور، دادگاهھا و سایر مراجع اعم از قضایی و غیر آن لازمالاتباع است . ھیأت عمومی دیوان عالی کشور